“De laatste tijd loopt de spanning thuis hoog op. Steven werkt hard aan een project op het werk, zó hard dat hij voor niets anders nog aandacht heeft. Al wekenlang loop ik op mijn lip te bijten, omdat ik weet dat hij het zo druk heeft, maar te veel is te veel. Over vier maanden wordt ons eerste kind geboren, maar het lijkt wel alsof het hem allemaal niet aangaat. Ik heb momenteel geen werk, ik voel me eenzaam en onzeker, Ik heb gewoon behoefte aan iemand met wie ik ‘s avonds kan praten. Toen ik het er gisteren totaal overstuur allemaal uitgooide. werd hij op zijn beurt boos op mij. Ik gedroeg me egoïstisch en verwend, en het was toch voor mij en de baby dat hij zich uit de naad werkte’ De verwijten vlogen heen en weer, er werd met deuren gegooid en toen werd het weer veel te stil. Ik kijk niet meer uit naar zijn thuiskomst, in tegendeel zelfs. Het enige wat ik kan denken is: hoe asociaal zal hij zich nu weer gedragen? Zal hij twee of drie zinnen tegen mij gezegd hebben tegen het eind van de avond? Nooit geweten dat nietsdoen en wachten voor zoveel stress kon zorgen…”

Marianne heeft de neiging haar man te veranderen, maar ze merkt dat dit niet lukt. Het gevolg: nog meer stress, omdat ze voelt dat ze de controle verliest. Want daar gaat het precies om bij stress: het gevoel de controle te verliezen. Eerste belangrijke stap voor haar is uit haar slachtofferrol stappen. Hoe moeilijk het haar misschien ook valt. Maar op dit moment is het belangrijk dat ze zich opnieuw focust op de redenen waarom ze van hem is gaan houden. Zolang ze probleemgericht denkt, denkt ze krampachtig en ziet ze geen oplossingen meer. Alles wat ze zegt, zal bij haar man als een verwijt overkomen. Twee mensen die zich krampachtig gedragen, versterken elkaars onzekerheid. Het kan echter volstaan dat een van hen een stap in de goede richting zet, waardoor ook de ander eruit geraakt. Toegegeven, dat vraagt moed. Moed om opnieuw te proberen voelen wat je toen voelde, door herinneringen op te halen, door leuke anekdotes te vertellen, door om het even wat je hierbij kan helpen. Als je eenmaal dat gevoel, of op zijn minst de herinnering eraan, opnieuw vastkrijgt, dan kun je aan de slag met de manier waarop je communiceert. De boodschap mag niet zijn: ‘Jij moet veranderen’, want dat resulteert onvermijdelijk in een gevoel van controleverlies – en dus stress – bij Steven. Vergeet niet dat hij al overvraagd is op het werk, en nu blijkt dat hij thuis ook al niets goeds meer kan doen! Als Marianne Steven echter vertelt dat ze zich de laatste tijd een beetje eenzaam voelt, maar dat ze best begrijpt dat hij het ook moeilijk heeft geeft ze hem erkenning. Het resultaat? Opluchting. Ook belangrijk voor Marianne is dat ze op tijd een klankbord zoekt. Dat kan om het even wie zijn bij wie ze zich goed voelt: een vriendin, haar moeder, een zus… En ze mag tegen hen best expliciet zeggen dat ze geen concreet advies zoekt – want goedmenende vrienden staan daar soms iets te snel mee klaar – maar dat ze wel heel graag haar verhaal eens kwijt wil. Wie een stevig sociaal netwerk om zich heen weeft, zal minder snel de stap naar professionele hulp hoeven te zetten.

Eva over opvoedingsstress met haar peuter

“Mijn zoontje Bram van twee is een peuter met temperament en dat zullen we geweten hebben. Als hij zijn zin niet krijgt, slaat hij bijna paars uit van woede. Thuis krijgen we hem nog wel de baas, tenminste, als wij erin slagen ons rustig te houden. Vijf minuutjes afkoelen in de gang – daar kan hij niets kapotmaken – wil wel eens helpen. Erger wordt het wanneer we onder de mensen moeten komen. Een dramatische piek in opvoedkundige miserie bereiken we meestal in de supermarkt, het liefst wanneer er overal lange rijen aan de kassa’s staan. ‘Mama, snoepje hebben!’ zeurt hij. Een discrete ‘nee hoor, nu niet’ werkt averechts. ‘Snoep- je hébbéééé!’ klinkt het luider. Hem proberen te sussen dan maar. ‘Ssst, niet doen, flink zijn, even wachten, als je nu even flink bent, krijg je straks een koekje’, en meer van die dingen. Olie op het vuur! Het gekrijs wordt steeds luider, hij probeert zich uit het stoeltje te wurmen en zonder dat je het wilt, zorg je voor gratis straattoneel voor de omstanders. Probeer je hem gewoon mondeling te sussen en zachtjes terug te duwen, dan krijg je boze blikken die zeggen: ‘Verdorie, als het mijne kleine zou zijn…!’ Word je ruwer en bozer en verhef je je stem, dan krijg je andere boze blikken die zeggen: ‘Allez, madame, geel dat kind toch een snoepjel’ En wordt het je echt te veel en geef je hem, alle discussies over ‘de pedagogische tik’ ten spijt, een flinke pets op zijn handje, dan zeggen nog andere blikken: ‘Monster! Onmens!” Uit pure machteloosheid kijk ik op zo’n moment woest terug naar iedereen die ons – soms verwijtend, soms uitdrukkingloos, soms geamuseerd – aanstaart en loop ik daverend van de zenuwen en met briesend kind de parking op.”

Een instantoplossing bestaat niet voor dit soort peuterterreur. Bram is zodanig over zijn toeren, dat Eva er inderdaad maar beter voor kan zorgen zo snel mogelijk weer buiten te staan. Preventief ingrijpen kan wél. Ik heb de indruk dat Eva’s stress een averechts effect heeft op Bram. Ooit had ik een man in begeleiding die klaagde dat zijn dochter hem vier- tot vijf maal per nacht wakker maakte, waardoor zijn stress alleen maar groter werd. Stress. niet kunnen slapen, nog meer stress… het was een vicieuze cirkel geworden, want aan het gedrag van kinderen lees je vaak de stress van de ouders af. Toen ik hem voorstelde elke dag iets later thuis te komen, nadat hij een of andere ontspannende activiteit gedaan had – een wandeling, een bezoek aan de sauna, een fietstochtje – zag hij heel snel resultaat. Zijn dochter sliep steeds vaker de nacht door. Ik kan Eva dus alleen maar aanraden een poging te doen de boodschappen in een rustige, ontspannen sfeer te laten verlopen en daarvoor zal ze vermoedelijk iets meer tijd dan gewoonlijk moeten uittrekken.

Miet over de stress van

een puber-in-huis

“De kamer van Lies, mijn zestienjarige dochter, is een puinhoop. Het lijkt wel alsof er kort tevoren een tornado gewoed heeft, zo erg ligt alles door elkaar: cursussen, boeken, cd’s, kleren die ze even gepast heeft maar toch liever niet draagt die dag, vuile slipjes… vreselijk. De afspraak is dat zij verantwoordelijk is voor het schoonhouden van haar kamer. In de praktijk komt het erop neer dat het een varkensstal is en blijft, omdat zij dat prima vindt. Ik moet maar de deur dichttrekken als ik er niet tegen kan, vindt ze. Het spreekt voor zich dat ik het hier niet mee eens ben. De rest van het huis ligt er netjes bij en ik vind niet dat zij de algemene hygiëne mag ondermijnen. Want inderdaad: ook beschimmeld eten en meer van dat fraais heb ik al op haar kamer zien rondslingeren Telkens weer levert het ons een knallende ruzie op en die ruzies vreten energie bij mij. Soms heb ik na de zoveelste confrontatie het gevoel dat ik een marathon gelopen heb.”

“Waarom vindt Miet het zo’n probleem dat Lies in haar kamer haar eigen gang gaat? Haar dochter is op een leeftijd waarop zij ontdekt dat ze wat haar moeder haar wil aanleren, ook zélf kan leren en wel op haar eigen manier. Als Miet haar per se haar systeem wil opleggen, dan heeft Lies de keuze: niets zelf leren en braaf luisteren naar haar moeder, of revolteren. Voor haar draait het om één simpele vraag: hoe word ik ik? En eigenlijk kan ze dat alleen maar wanneer haar ouders haar vertrouwen geven en haar toelaten fouten te maken. Zolang Lies niets doet waardoor ze in de gevangenis raakt of zichzelf of een ander schade toebrengt, door drugs bijvoorbeeld, zou ik heel blij zijn dat zij zelf de touwtjes in handen wil nemen. Laat haar toe verantwoordelijkheden op te bouwen, maar maak haar duidelijk dat ze desgevallend ook ‘op de blaren’ zal moeten zitten, ik zou nog een stap verder gaan: geef haar expliciet de toestemming om fouten te maken, omdat je vindt dat ze dat nodig heeft om dingen te leren. Door haar in die positie te zetten, vervalt heel de uitdaging om te rebelleren. Daag haar misschien uit om de twee mogelijkheden uit te proberen. Eén week mesthoop tot en met, volledig zoals zij het wil. Een week netjes, zoals jij het wilt, en dan evalueren. Het vraagt wat moed, maar je doorbreekt de machtsstrijd. Ze zal verrast zijn. Je neemt haar serieus, maar ze ziet ook dat je in staat bent een standpunt in te nemen, zonder meteen met haar in de clinch te gaan.”

Kristien over stress in het verkeer

“Pure, machteloze stress, dat heb ik gisteren weer eens mogen ervaren toen ik verwacht werd op een belangrijke afspraak. De schuldige? Het verkeer. Toegegeven, ik had misschien een beetje te veel op geluk gerekend: ik dacht dat ik in één uur gemakkelijk van Gent naar Antwerpen kon rijden. Het spitsuur was voorbij en de verkeersinformatie klonk vrij geruststellend. Maar na twee minuten rijden, kreeg ik al een eerste presentje: de slagbomen aan de overweg gingen omlaag. Toen ik snel keerde om een veilige omweg te maken, belandde ik achter een vuilniswagen, die de hele breedte van de straat innam. Achteruitrijden kon niet meer, want er zat een chauffeur achter me. Er zat niets anders op dan gelaten achter de vuilniswagen aan te schuiven. Ruim twintig minuten later reed ik eindelijk op de E17. Alles ging wonderwel goed, zélfs aan de Kennedytunnel. Met hernieuwde moed stoof ik de Antwerpse ring op… maar het mocht niet zijn Een paar honderd meter voor afrit Merksem stond ik weer stil. Volgens radioberichten was er vlak voor de afrit Merksem een ongeval gebeurd en waren er twee rijstroken versperd. Het zweet brak me uit. Ik zou het nooit meer halen. En ik kon niet eens bellen, want mijn gsm was plat. Uiteindelijk kwam Ik tien minuten te laat op de afspraak, badend in het zweet. ik verwenste het verkeer, de files en – vooral – mijzelf.”

Tegen fileleed kun je wel een beperkte buffer inbouwen, maar het is onzinnig om voor elke afspraak drie uur op voorhand te vertrekken ‘omdat er wel eens iets zou kunnen gebeuren’. Je kunt preventief op het internet kijken, je route plannen, de verkeersinformatie bekijken of beluisteren en het is ook slim om je gsm op tijd op te laden. En toch, je mag nog honderd dingen voorzien: vaak is die file een feit. Ik kan in dat geval maar één ding aanraden: leg je neer bij de realiteit! Dat helpt echt. Luister naar rustige muziek of naar een ontspannend radioprogramma. Laat je fantasie de vrije loop. Bedenk zelf waar je deze plots gewonnen vrije tijd wél nuttig of aangenaam voor kunt gebruiken. Stress creëert een tunnelvisie. Het legt het creatieve denken lam. Als je een file echter als een beperking leert zien, dan word je creatiever. Misschien denk je wel aan een slimme uitweg, waar je verlamd door de stress in geen honderd jaar zou opkomen!

Isabelle over huishoudelijke stress

“Ik voel me op, op, op. De hele dag is het rennen geblazen om alles in huis geregeld te krijgen. Na het werk ren ik naar de supermarkt, daarna ren ik naar de crèche om mijn dochtertje op te halen (en soms krijg ik een boze blik, omdat iemand gezien heeft dat ik éérst mijn inkopen doe), dan ren ik naar huis om te beginnen koken. En ook dat neemt voldoende tijd in beslag, want ik kies voor een gezonde, volwaardige voeding. Als ik dat niét zou doen, zou ik het gevoel krijgen dat ik mijn gezin verwaarloos. Tijdens het eten is het even rustiger, maar dan begint het weer. Ik kan niet rustig blijven zitten als ik weet dat die afwas op me wacht, dat mijn dochtertje nog in bad moet en dat die berg strijk me verwijtend ligt aan te staren. Wanneer ik ‘s avonds in bed lig, raas ik in gedachten door. Terwijl ik mijn slaap en mijn rust zo hard nodig heb! Overdag zou ik er nochtans geen enkele moeite mee hebben in slaap te vallen, maar als het dan eindelijk mag, dan lukt het niet. Mijn man heeft me meer dan eens gesuggereerd een poetshulp te zoeken, maar ik word al moe als ik eraan denk dat ik op zoek moet gaan. En als ik eraan denk dat ik alles moet uitleggen en dat het dan misschien nog niet gedaan is zoals ik het wil… Nee, dan doe ik het net zo lief zelf wel even.”

Een beroemde Amerikaanse therapeut schreef een boek met de titel ‘Moeten maakt gek’. Hij heeft gelijk. Maar veel dingen die we als ‘moeten’ aanvoelen, zijn dingen die wij kiezen. En we kunnen er niet voor kiezen alles te doen. Je ziet het vaak bij vrouwen van de 35-plusgeneratie: het schuldgevoel. Hun graadmeter zit in de ogen van de anderen. En dat is een beetje absurd, want dat is net alsof je de temperatuur binnen probeert te regelen met een thermostaat die buiten aan de takken van een boom hangt. Natuurlijk wordt het dan te warm of te koud in huis en natuurlijk voel je je dan slecht bij de situatie. Aan Isabelle zou Ik voorstellen een lijst te maken van taken, in volgorde van belangrijkheid. Wat vindt ze het belangrijkste: met haar man naar de film of het huis poetsen? Ze zal zich bijna gegarandeerd beter voelen door het uitje dan door het poetsen, maar haar schuldgevoel zet er haar waarschijnlijk toe aan te poetsen. Maar moet het elke week allemaal grondig gepoetst zijn of is om de veertien dagen ook goed? En voor gezonde maaltijden is natuurlijk wel iets te zeggen, maar als het ten koste gaat van gezellig samen eten…? Je kunt trouwens best gezond eten zonder uren in de keuken te staan: een salade of een flinke portie diepvriesgroenten in de stoomkoker… Daarom niet elke dag, maar twee- of driemaal per week, daar is toch niets mis mee?

Stephanie over vrijetijdsstress

“Carl en ik hebben een druk sociaal leven. Maar soms heb ik het gevoel dat ik tijdens de week van mijn weekends moet bijkomen. We hebben een aantal gemeenschappelijke vrienden en een aantal persoonlijke vrienden, met wie we af en toe afspreken. Elk weekend is er wel ergens een etentje en dat wordt veel. Vooral omdat ik ook aan mijn conditie wil werken – ik heb nu zo’n duur fitnessabonnement – en op de hoogte wil blijven op cultureel vlak. Een interessante tentoonstelling, een goeie film… ik lees massa’s recensies, maar ik kom er maar niet. Weet je, ik voel mijn maag gewoon keren als ik denk aan wat ons volgend weekend te wachten staat: vrijdagavond een feestje, zaterdagmorgen fitnessen, zaterdagmiddag inkopen doen voor het etentje dat we ‘s avonds geven, zondag naar mijn zus die jarig is. Ik zal blij zijn als het weer maandag is en ik rustig kan gaan werken.”

Het prioriteitenlijst je van Stephanie staat duidelijk overvol. En helemaal onderaan staat ‘rust’. Dit zou ze best bespreken met Carl. Stephanie moet haar prioriteiten herbekijken. Niet vanuit een schuldgevoel – ‘eigenlijk zou ik dit en dat moeten, want…’ – maar heel eerlijk vanuit datgene wat ze echt wil. Dat fitnessabonnement heeft haar waarschijnlijk zon 500 euro gekost en dat is jammer. Als ze haar conditie zo belangrijk vindt, kan ze voor 200 euro een goede hometrainer kopen en terwijl ze daarop oefent kan ze lezen of tv-kijken of naar muziek luisteren. Op die manier kan ze op een halfuur ook een halfuur sporten, terwijl ze anders voor dat halfuur sporten misschien wel anderhalf uur weg is van huis.